شرح حافظ جلسه چهل وچهارم

 

💠 شرح حافظ
جلسه چهل و چهارم

🔻 فغان کاین لولیان شوخ شیرین کار شهر آشوب
🔺 چنان بردند صبر از دل که ترکان خوان یغما را

✔️ فغان: مخفف افغان است به معنی فریاد، فریاد استمداد.

✔️ لولیان: جمع لولی است. کولیان، زنان مطرب سیاه چشم و سیه چرده که سازندگی و نوازندگی از خصایص اکثر این قوم است و نژاداً ترک و در شیراز مستقر بودند... برخی نیز لولی را به معنای مست و عده‌ای به معنای لطیف، ظریف، نازک و مردم چادرنشین می‌دانند. ظاهراً اول بار در زمان بهرام گور و به تقاضای این پادشاه عده‌ای حدود چهار هزار نفر برای خوانندگی و نوازندگی از هند به ایران آمدند، فردوسی از آن‌ها به عنوان لوری نام می‌برد.

✔️ شوخ: در این‌جا به معنای خون‌گرم و خوش‌آیند و شیرین‌کار آمده است. اما در برخی جاها به معنای  بی‌شرم، شاد و شنگول، دزد و راهزن نیز آمده است.

✔️ شهر آشوب: کسی که در شهر غوغا برپا کند.
 
✔️ خوان: سفره گسترده پر از طعام‌های رنگارنگ

✔️ یغما: (یَقما) رسمی که در زمان مغول پس از تجمّع سالیانه سران این قوم معمول و چنین بوده است که پس از صرف غذا هرکسی مقداری از لوازم مهمانی و اثاث خوان را به رسم یادگار (یقما) می‌کرده و با خود می‌برده است. بعدها این کلمه در زبان فارسی به یغما بدل شده است.

✔️ خوان یغما: به گفته دکتر زرین کوب⬅️ سفره عام بوده است که غالباً سلاطین و حکام در ایام عید مخصوصاً عید قربان می‌چیده‌اند و عوام و محتاجان آن را غارت می‌کرده‌اند وصف یک هم‌چون خوانی به مناسبت عید فطر آمده است که در بغداد خوانی بزرگ به وسعت سیصد در هفت زرع چیدند و بعد از نماز فطر که خلیفه خواند مردم سفره را غارت کردند.

✔️ تـرکان: مقصـود، غـلامان ترک اسـت که در این‌گونه غارت‌گری‌ها پیش‌گام بودند، حاصل معنی این‌که همان‌طور که ترکان خوان یغما را غارت می‌کنند، زیبارویان آشوب‌گر صبر دل مرا به یغما بردند.

🔹 حافظ در مقایسه با عشق لولیان، عشق خود را نسبت به حق ناتمام و ناقص می‌یابد؛ زیرا یار، به خودی خود صاحب همه کمالات است و از دوست داشتن‌های ما بی‌نیاز می‌باشد. همان‌طور که اگر چهره‌ای زیبا باشد نیاز به آرایش ندارد، زیبایی ازلی وابسته به غیر نیست.

🔸 شاید می‌خواهد چنین فریاد بزند که: مدد مدد ای مردم که این شوخ شیرین حرکات، یعنی این لولی شوخ و شنگ که با شیوه‌های دل‌انگیز و مطبوع خود تمام مردم شهر را شیفته خود کرده است، صبر مرا هم‌چنان ربوده که گویی ترکان خوان نعمت را به یغما می‌برند. زیرا این لولی شیرین حرکات و شوخ هم زیباست و هم صدای دل‌انگیزش عقل از سر می‌برد.

⬅️  یا به تعبیر آیت الله سعادت پرور رحمه الله علیه: لولیان شوخ شیرین کار و تجلیّات دل‌ربای اسماء و صفاتی محبوب، همان‌گونه صبر از دل و عالم خاکی ربودند و به فنایمان دست زدند که ترکان مغول در چپاول‌گری عمل نمودند.

⬅️ و به گفته حافظ در جایی:

🔸 خمی که ابروی شوخ تو در کمان انداخت
🔹 به قصد جان من زار ناتوان انداخت...
🔸 من از ورع می و مطرب ندیدمی زین پیش

         ┈┈••✾🍃🌸🍃✾••┈┈