شرح حافظ قسمت اول
💠⚜💠⚜💠⚜💠⚜💠⚜💠⚜
1⃣ قسمت اول شرح حافظ
✅ #استاد_زین_العابدین_دست_داده
🔻 الا یا ایها الساقی ادر کاسا و ناولها
🔺 که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل ها
◀️ ای ساقی! جام باده را به گردش درآور و با دست خود آن را به یک یک مجلس بده و آن وقت به من بده (یعنی تا در مجلس همه شراب نخورند، صفا ندارد).
⁉️ ابتدا قبل از ورود در شرح مصرع اول، بهتر است به شبهه‌ای قدیمی پاسخ بدهیم و بعد به اصل مطلب بپردازیم:
🔸 عدّه‌ای مصرع اول این بیت را از یزید بن معاویه دانسته‌اند. به عنوان مثال سودی گفته است که حافظ این مصراع را از یزید بن معاویه تضمین کرده و اصل شعر یزید از این قرار است:[1]
🔻اناالمسموم ما عندی
🔺بتریاق و لا راقی
🔻ادر کأساً و ناولها
🔺الا یا ایها الساقی
🔹 علامه قزوینی در یک بحث ده صفحه‌ای تشکیک محققانه‌ای بر سودی وارد می‌کند و فهرست مفصلی از کتاب‌هایی که مظان یافتن شعر یزید بوده یاد می‌کند که در آن‌ها نشانی از این ابیات نیست. بعد حدس می‌زند که مسلمانان متعصّب ترک معاصر سودی این حکایت را برخاسته‌اند -یعنی شعر را به یزید و سپس تضمین آن را به حافظ نسبت داده‌اند- تا خوانندگان حافظ را نسبت به او بدبین سازند.
🔸 نیز آمده، این دو مصرع یا دو بیت منسوب به یزید باید به الهام از غزل سعدی، در فاصله‌ی بین سعدی و حافظ سروده شده باشد.[2]
🔹 آن چه مسلم است این مصرع عربی از حافظ نیست. استاد مینوی در حاشیه حافظ خود یادآوری می‌کند، که امیر خسرو دهلوی متوفی در ٧٢۵ (مقارن سال تولد حافظ)، در بیت زیر آن را آورده است:
🔻 شراب لعل باشد قوت جانها، قوت دل ها
🔺 الا یا ایها الساقی ادر کٲساً و ناولها
☑️ برای پایان دادن به این بحث کهنه بی حاصل که آیا مصراع الا یا ایها الساقی….. از یزید هست یا نه در این جا می‌افزایم که دیوان یزید بن معاویه به چاپ رسیده است و چنین شعری به هیچ صورت در آن نیست؛ نه در قسم الاول که حاوی اشعاریست که قطعا از یزید دانسته شده و نه در قسم الثانی که اشعار منتسب به یزید در آن آمده است. مشخصات این دیوان چنین است: شعر یزید بن معاویۀ بن ابی سفیان جَمَعَه و حَقَّقَه صلاح الدین منجّد، دارالکتاب الجدید، بیروت لبنان، ۱۹۸۲٫. کتاب مجموعاً دارای ۶۴ صفحه است.
📚پاورقی:
[1]: شرح سودی بر حافظ، ج1، ص1.
[2]: «بعضی تضمین‌های حافظ»، نوشته‌ی محمد قزوینی، یادگار، سال اول، شماره‌ی 9، اردیبهشت 1324، ص 65-78)
__________
