شرح حافظ جلسه دوازدهم

 

💠 شرح اشعار حافظ

جلسه دوازدهم

✅ #استاد_زین_العابدین_دست_داده

🔻 ببوی نافه‌ٔ کآخر صبا زان طرّه بگشاید
🔺 ز تاب جعد مشکینش چه خون افتاد در دل‌ها

✳️ به سبب بوی خوش یا به امید بوی مشک که صبا آن را از زلف پر چین و شکن یا از طره تابدار جانان می‌آورد چه خون‌ها که در دل‌ها افتاد. یعنی دل‌ها را پر از خون کرد و سبب خون شدن دل‌ها انتظار طولانی است. چه صبا در گشودن پیچ و تاب زلف مجعد جانان درنگ می کند و باعث اضطراب خاطر عشاق می‌گردد.

✔️ نافه: کیسه کوچکی (از جنس موهای در هم تنیده است) که زیر شکم آهوی مشک قرار دارد و مشک از آن خارج می‌شود. بوی نافه کنایه از بوی خوش نفخه‌ی الهی و نفس رحمانی.

✔️ طرّه: موی جلو پیشانی. تجلّی جمالی حضرت حق. اشاره به عالم کثرت، این کثرات عالم تجلی حق است و رفتن از تجلی به متجلی و عارف در کثرت این عالم وحدت می‌بیند.

⬅️ فعل «بگشاید» نیز برای «نافه و طره» مصداق دارد؛ زیرا تا نافه گشوده نشود عطر آن به دست نمی‌آید و گشوده شدن طره به وسیله باد صبا نیز بیان‌گر همین موضوع است؛ زیرا عطر موی مشکین را پراکنده می‌سازد.

✔️ تاب:  به معنای تابیدگی مو مانند نافه و هم به معنای  موج‌های مو است.

✔️ جعد مشکین: زلف سیاه موج دار و مجعد. در اصطلاح عرفانی کنایه از صفات جلال حضرت حق است که مظهر قهر و غلبه اوست.

✔️ صبا: در طبیعت، باد صبا یا نسیم سحری که صبح‌گاهان بر گل‌ها و گیاهان می‌وزد به دلیل خنکی و به همراه داشتن رطوبت، موجب شادابی آن‌ها می‌گردد و در گذر از آن‌ها عطرشان را باخود به مناطق دیگر می‌برد و در فضا می پراکند.
در عالم عرفان وعبودیت نیز این نسیم رحمت و عنایت الهی است که بر بندگان می‌وزد و در آن‌ها نشاط عبادت راز و نیاز پدید می‌آورد و تا چنین نشود توفیق عبادت پیدا نمی‌شود وزش این نسیم الهی را بر سحرخیزان و متهجدان در اصطلاح عارفان بادصبا یا نسیم سحری می‌گویند و چون راز و نیاز بندگان پدیدآمده از همین نسیم رحمت حضرت حق است لذا مفهوم دیگر باد صبا عبادت‌ها و راز و نیازهایی است که به درگاه خداوند صورت می‌گیرد و در حقیقت پیک و پیام‌رسان میان بنده و ذات اقدس حضرت محبوب است.

✳️ بیت دوم در ادامه بیت نخست مشکلات عشق را بیان می‌کند. حافظ می‌گوید:  تلاش و آرزویم در تعقیب این هدف بود که باد صبا و روح قدسی عطری خوش از نفحات رحمانی و‌جلوه‌های جمالی برای عاشق بیاورد و جانش را معطر گرداند ولی تجلیّات جلالی حضرتش و مظاهر قهر و قدرتش مرا در تب و تابی سخت گرفتار کرد که از این راه چه خون‌هایی بر دل من جاری شد.

⬅️ این بیت، تفصیلی برای جمال عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها می‌باشد. 

⬅️ این بیت همسو با آیه شریفه: «لِیَسْئَلَ الصَّادِقینَ عَنْ صِدْقِهِمْ ...» است که دو مرحله از صدق یعنی مرحله باور و اعتقاد و مرحله عمل و اجرا را مطرح می‌سازد و توجه می‌دهد که داشتن  باورهای صادقانه و اعتقادات صحیح به تنهایی کفایت نمی‌کند بلکه از آن‌ها خواسته می‌شود که این صداقت را در مرحله عمل نیز نشان دهند و صدق در ایمان را به صدق در عمل درآورند؛ زیرا دست یافتن به باور حق و گراییدن به آن در مقایسه با عینیت بخشیدن به آن‌ها و پایبندی به الزامات آن‌ها امری آسان است و در این سوی کار است که مشکلات و لغزش‌ها در پیش پای سالک قرار می‌گیرند. 

☑️ آری! مرحله ایمان که توفیق آن عطر نافه‌ای از طره از مظاهر لطف و از تجلیات جمالی است ولی طلب التزام به آن و بکار بستنش از جعد مشکین و تجلیات جلالی است و این‌جاست که خون دل‌ها می‌طلبد.

         ┈┈••✾🍃🌸🍃✾••┈┈