شرح حافظ جلسه چهلم

 

💠 شرح حافظ
 قسمت چهلم

🔻 اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را
🔺 به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را

⚜ مفسران اشعار حافظ هرکدام این غزل را به شکلی تفسیر‌ و معنی کرده‌اند. عده‌ای آن را کاملا عاشقانه‌ای که در آن عشق مجازی و سرابی موج می‌زند و عده دیگر عرفانی شرحش کرده‌اند.

✳️ در تفسیر اشعار حافظ باید فراموش نکنیم با حافظی روبه‌رو هستیم که هرچه دارد از اُنس سحرگاهان اوست با معبودش و خودش از آن خلوت‌ها این‌طور خبر می‌دهد:

🔻 هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ
🔺 از یمن دعای شب و ورد سحری بود

⬅️ بنابراین کسانی که می‌خواهند اشعار حافظ را بفهمند ابتدا باید به شخصیت و علایق حافظ نگاهی بیندازند و سپس به شرح و تفسیر روی آورند در غیر این صورت تفاسیر، کلام آن‌هاست و نه مقصود و هدف حافظ.

🔸 اگر دلبر زیبای شیرازی از ما دل‌جویی کند و مهربانی نماید، دو شهر بزرگ سمرقند و بخارا را بر خال مشکینش نثار می‌کنم.

✔️ ترک شیرازی: ترکان شیراز زیبارو بودند و به همین دلیل حافظ معشوق را به آنان تشبیه کرده است. عده‌ای نیز می‌گویند: از سپاهیان هلاکو عده زیادی در شیراز توطن جستند و در آن‌جا تولید نسل نموده‌اند. در این صورت مراد از ترک شیرازی تشبیه و استعاره نیست و بلکه ترکانی است که در شیراز اقامت گریده‌اند. به نظر نگارنده، ترک شیرازی اشاره به معشوق ازلی است که مدّ نظر حافظ است و عموماً حافظ در این رابطه اشاراتی دارد و نباید به دنبال مصداق ترک شیرازی بود.

⬅️ ترک در لغت به معنای تاتار است و چون این قوم فطرتاَ خون‌خوار و ظالم و بی‌رحم بوده‌اند. شعرای عجم معشوق‌ها را در بی‌رحمی و سنگ‌دلی نسبت به عشاق خود به قوم ترک تشبیه کرده و آن‌ها را ترک لقب داده‌اند.

✔️ خال هندو: چون هندی‌ها خال سیاه داشتند، این عبارت به کار رفته است و «هندو» به‌طور کلی گاه به جای واژه سیاه از هر چیزی به کار می‌رود. این‌که به خال هندو می‌بخشد و نه به خود او، به دلیل مبالغه در احترام بوده است، یعنی ارزش معشوق بسیار بالاتر از این‌هاست و این همه یک پیش‌کش کوچک است. حافظ در ازاء نظری که معشوق ازلی به او می‌اندازد از آبادترین سرزمین‌های عالم ناسوت روی برمی‌تابد و دیگر هیچ کجای این عالم، مطلوب او نیست. به خال سیاه او که مقام اندک  همه‌ی کثرات در احدیت است، هیچ جایی برای هیچ‌چیز قایل نیست.

✔️ سمرقند و بخارا : دو شهر مجاور هستند که در آن زمان بزرگ‌‌ترین شهرهای سغد بودند. اولی مرکز سیاسی و دومی مرکز دینی به شمار می‌رفت.

🔹 اگر آن محبوبه‌ی شیرازی دل ما را به دست بیاورد یعنی نسبت به ما لطف و مرحمت داشته و حال ما را رعایت کند به خال سیاهش سمرقند و بخارا را می بخشم.

⏪ ادامه دارد...

         ┈┈••✾🍃🌸🍃✾••┈┈