💠 شرح حافظ
جلسه ششم
◀️ ساقی در اشعار حافظ
🔮 قرآن کریم بعد از مطالبی که در جلسه قبل ذکر کردیم، از دومین موهبت آنان سخن گفته و می‌فرماید:
✳️ نعمت دوم که بهشتیان دارند، نوجوانانی هستند که همواره در طراوت جوانی به سر می برند و در گرداگرد آنان می‌گردند و در خدمت آنان هستند «یَطوفُ عَلَیهِم وِلدانُ مُخَلّدون»
🔹 «یَطوف»، به معنای طواف کردن است، یعنی دور بهشتیان می‌گردند.
🔸 «وِلدان»، نیزبه معنای پسر بچه است. که حافظ آن را با واژه «مغبچه» بیان کرده است.
✳️ و بعد این گونه توضیح می‌دهد، «بِاَکواب وَ اَباریق وَ کَاسِ مِن مَعین» یعنی این نوجوانان زیبا با قدح ها و کوزه‌ها و جام‌هایی پر از شراب‌های بهشتی –شراب طهور- که از نهرهای بهشتی برداشته شده است، در اطراف آنان می‌گردند و آنان را سیراب می‌کنند. اما نه شرابی که مستی آورد بلکه هنگامی که بهشتیان از آن می‌نوشند نه درد سر می گیرند و نه مست می‌شوند، «لا یُصَدَّعونَ عَنها وَلا یُنزِفون» تنها یک نشئه روحانی توصیف ناپذیر به آن ها دست می دهد که تمام وجودشان را در لذتی بی نظیر فرو می برد.
✳️ سپس به چهارمین و پنجمین قسمت از نعمت‌های مادی مقربان در بهشت، اشاره کرده است و می‌گوید:
🔹نوجوانان بهشتی هر نوع میوه‌ای که آن‌ها مایل باشند به آن‌ها تقدیم می‌کنند، «وَ فاکِهَة مِمّا یَتَخَیَّرون». البته از بعضی از آیات دیگر قرآن استفاده می‌شود که شاخه‌های درختان، کاملا در دسترس بهشتیان هستند. به طوری که می‌توانند هرگونه میوه‌ای را شخصاً تناول کنند.
🔸 این معنا درباره غذاهای دیگر بهشتی نیز کاملا صادق است. ولی شکی نیست که وقتی خدمت‌کارانی آن چنان، غذایی این چنین بیاورند، دل‌نشین‌تر و باصفاتر است و به تعبیر دیگر یک نوع احترام و اکرام بیش‌تر نسبت به بهشتیان و رونق و صفای افزون‌تر برای مجالس انس آن‌هاست. حتی در مجالس معمول دنیا نیز بسیار می‌شود که با وجود قرار داشتن میوه و غذا در دسترس میهمانان، میزبان شخصاً پذیرایی می‌کند و این یک نوع احترام محسوب می‌شود.
✳️سپس به ششمین نعمت که همسران پاک و زیباست اشاره کرده و می‌گوید: همسرانی از حورالعین دارند. «وَ حورُالعین، کَاَمثالِ الُولُو المَکنون»
🔹 حور، یعنی زیباروی و عین، یعنی چشم.
🔸 حورالعین یعنی معشوقی که چشمان بسیار زیبا و دلنشین و مست‌کننده‌ای دارد و حافظ این واژه را این گونه بیان می کند:
🔻می ای در کاسه چشم است ساقی را بنامیزد
🔺که مستی می‌کند با عقل و می‌بخشد خماری خوش
🔻حسن مهرویان مجلس گر چه دل می برد و دین
🔺بحث ما در لطف طبع و خوبی اخلاق بود
🔻رشته تسبیح اگر بگسست معذورم بدار
🔺دستم اندر دامن ساقی سیمین ساق بود
🔰 اما گام دوم در این برداشت دوم، با استفاده از آیاتی از سوره مبارکه دهر یا انسان است.
🔮 خداوند سبحان در سوره مبارکه انسان بعد از آن که انسان ها را به دو گروه شکور و کفور یا شکرگذار و کفران‌کننده، تقسیم می‌کند، اشاره کوتاهی به کیفر و مجازات سخت کفران‌کنندگان کرده و سپس به سراغ پاداش شکرگذاران و ابرار، یعنی نیکان و پاکان می رود و نکات جالبی در این زمینه یادآوری می کند.
🔹 نخست می‌فرماید: ابرار از جامی می‌نوشند که با عطر خوش آمیخته است. «اِنَّ الاَبرارَ یَشرِبونَ مِن کَأسِ کانَ مِزاجها کافورا» آیه فوق نشان می دهد که این شراب طهور بهشتی بسیار معطر و خوشبو است که هم ذائقه از آن لذت می‌برد و هم شامه. (هم مزه خوبی دارد و هم بوی خوبی دارد).
🔸سپس به سرچشمه این جام اشاره می‌کند. آری این چشمه شراب طهور، چنان در اختیار ابرار و عبادالله است که هرجا اراده کند از همان جا سربرمی‌آورد.
❇️ قابل توجه، این که در میان نعمت‌های بهشتی که در این سوره آمده، نخستین نعمت، شراب طهور و معطر خاص ذکر شده و این شاید به خاطر آن است که پس از فراق از حساب و کتاب محشر در نخستین گام که پا به بهشت می‌نهند با نوشیدن از این شراب، هرگونه اندوه و ناراحتی و ناخالصی و خستگی را از درون جان خود می‌شوید و سرمست از عشق حق به استفاده از سایر مواهب بهشتی می‌پردازد.
┈┈••✾🍃🌸🍃✾••┈┈
